«Назарбаев болғым келеді»: Елбасының әулетіне қосылып табысты кәсіпкерге айналған академик Есполовтың немересі

30 жастағы Нұрсайын Есполов — Қазақстандағы бизнес пен саясаттағы жұмбақ тұлғалардың бірі. Назарбаевтар әулетімен арадағы туыстық байланысы бар бұл жас жігіт бірде ауыл шаруашылығымен, бірде сәнді киім өндірісімен айналысып, тегі мен бизнес жобаларды аяқ-асты ауыстырып отырды. 

Оның іскерлік серіктестері мен Болат Назарбаевтың қызына қатысы туралы Orda.kz басылымының зерттеу бөлімі саралап көрді.

Нұрсайын Есполовтың Назарбаев деген және Тілектес деген тегі бар. Бұл жігіт расымен де көзге бірден түсетін, ерекше тұлға. Нұрсұлтан Назарбаев оның апайы Әсел Исабаевамен шариғат бойынша некелесті. Сол некеден көптен бері күткен екі ұл дүниеге келді. Алайда, түсініксіз бір себептермен Нұрсайын да осы әулетке «үйленіп», олардың тегін алды.

 Бұл жайт 2022 жылы жария болды. Қаңтар оқиғалары кезінде оның Болат Назарбаевпен бірге елден Бішкек арқылы Дубайға кеткені анықталды. Нұрсайын көбіне Болат Назарбаев пен оның отбасы мүшелерімен бірге жұмыс істеген.

Нұрсайынның әкесі Айдос Есполов та тегін адам емес. Ол академик Тілектес Есполовтың үлкен ұлы және елбасының азаматтық жары Әсел Исабаеваның туған бауыры. Оның тағы бір інісі Бектенбай Есполов — кезінде президент әкімшілігінде, кейін «Самұрық-Қазына» қорында жауапты қызметтер атқарған.

Айдос Есполов — экономика ғылымдарының докторы. Әр жылдары ол «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының корпоративтік даму департаментін басқарды. Атырау мұнай өңдеу зауытында коммерциялық директор болды және сенат аппараты жетекшісінің көмекшісі қызметін атқарды. 2006 жылы Ақтөбе облысы әкімінің орынбасары болып тағайындалып, бұл қызметте бір жылға жетер-жетпей жұмыс істеді.

Оның ЭКСПО-2017 көрмесінің құрылысына қатысты қомақты қаржылық заң бұзушылықтар жайлы істе де аты аталады. Істе айыпталған Марат Омаровтың айтуынша, мердігерлерден ақша алған – Айдос Есполов болған. Ол кезде Талғат Ермегияев көрменің төрағасы еді. Бірақ Назарбаев Ермегияевке «Есполовтың ісіне араласпауын» өтінген. Осылайша, сот барысында Есполов айыпталушы ретінде танылмай, тіпті куә ретінде де шақырылмаған. Прокурор оның атын атауды әдейі талап етпеген. Бірақ басты куәгер ақшаның нақты соған арналғанын көрсеткен. Ақыры адвокаттар Есполовтың аты-жөні бұл істен «қолмен өшірілгенін» айтады.

Айдос Есполовтың әкесі, Нұрсайынның атасы Тілектес Есполов — ұлттық ғылым академиясының академигі. Қазір де ол Аграрлық ғылымдар ұлттық академиясын басқарады. Ауыл шаруашылығы ардагерлері одағы мен ректорлар одағының мүшесі.

 Оның әріптестерінің бірі — Қуандық Бишімбаевтың әкесі — Уәлихан Бишімбаев. Белгілі саясаткер Мұхтар Тайжан оны барлық атақтарынан айыруды ұсынғанымен, бұл ұсынысты билік елемеді. Бүгінде академияның есеп-шоттары бұғатталған. Оған бар-жоғы 1 500 теңге қарыз себеп болған. Ғылыммен айналысқан адам салық секілді әдеттегі дүниелерді ұмытып кеткен болса керек.

Ал оның немересі Нұрсайын Назарбаевтардан мүлде басқа «ғылымды» үйренді. Бизнес жүргізу мен оны түрлі адамдардың атына тіркеу тәсіліне көшті. Дәл осындай амалдарды оның жаңа туысы — Гүлмира Назарбаева да қолданған. Біз бұған қатысты екі материал жарияладық.

Нұрсайын мен Гүлмира бірге басқарған компания — «НАЗ-Г.Б» ЖШС. Компанияны Нұрсайын 2016 жылы тіркеген. Құрылтайшылардың бірі — аты-жөні белгісіз Мадина Әуезқызы. Кейін бұл орынды Меруерт Досымбекова иеленді. Ол бұған дейін Алматы облыстық сайлау комиссиясын басқарып жүріп, журналист Думан Мұхаммедкәрімнің сайлауға түсуіне кедергі келтіргені үшін сынға ұшыраған адам.

Ол өзінің бірқатар компаниясын жеке басқарған. Мысалы, «КАЗГП» ЖШС — ауыл шаруашылығы саласында жұмыс істеген фирма. Бұл салада оның отбасы өте тәжірибелі.

 Компанияда бірге жұмыс істеген — Ақерке Бектұрғанова (ҚазҰУ түлегі), Райхан Сисекенова (Жетісу облысының бала құқықтары жөніндегі уәкілі). Ұжым ерекше деуге болады. Қарапайым ауылшаруашылық фирмасында мұндай адамдардың болуы – сирек кездесетін жағдай. Оның үстіне, компания 2015 жылы құрылған кезде Нұрсайын небәрі 20 жаста еді. Кейін компания таратылды.

 Алғашқы қадамдарын ол 2014 жылы жасаған. 19 жасында «KAINAR007» ЖШС құрылтайшысы болды. Басында басшысы — Жастілек Сейілханов еді. Кейін ол да құрылтайшылар қатарына кеткен. Компания басшылығы бірнеше рет ауысып, 2020 жылы Нұрсаин жалғыз құрылтайшы әрі директор ретінде тіркелді. Көп ұзамай компания таратылды.

2020 жылы ол «Savile Row» атты киім тігумен айналысатын компанияның құрылтайшысы болды. Бұрын бұл қызметте Берік Диқанбаев болған. Құрылтайшылар қатарында — Әйгерім Алдынғарова мен Шоқан Құсайынов болды. Әйгерім — компания негізін қалаушы, 2021 жылы Forbes Kazakhstan-ның «30 жасқа дейінгі 30 көшбасшы» тізіміне енген. Ол Флоренциядағы Polimoda институтын бітіріп, «Жол сақшысы» фильміне костюм салып бергеннен кейін, отанына оралып, сән индустриясын дамытуға бел буған.

 2015 жылы ол аты аталмаған инвестордың көмегімен Алматыда шеберхана ашқан. Алғашқы клиенттері — жас кәсіпкерлер мен «Астана» футбол клубы. Кейін командасы «Түрік хорына» да сахнаға арналған арнайы киімдер тіккен.

Тағы бір компания — «СТРОЙСЕРВИСПЛЮС» ЖШС. 2006 жылы құрылған, ол кезде Нұрсайын небәрі 11 жаста болған. 2021 жылы ол компанияға құрылтайшы болып, фамилиясын атасы Тілектестің атына ауыстырған. Басшылар бірнеше рет ауысып отырған. Сергей Олексюк, Николай Чирко, Меруерт Досымбекова, Асхат Төлегенов. 2023 жылдан бері басшылықта — Әбітай Ақжол отырды. Құрылтайшылар қатарында — Нұрсайын мен Дулат Шакеров болды. Компания әлі де жұмыс істеп тұр. Дегенмен бұрынғы басшыларының біріне кәсіпкер Роман Жарихиннің сот талабы негізінде елден шығуға тыйым салынған. Компания оған 2,7 миллион теңгеден астам қаржы төлеуі тиіс.

2023 жылы Нұрсаин «SKWAD GROUP» ЖШС-ін құрды. Компания көтерме саудамен айналысады. Басшысы — оның құрдасы Виталий Ни. Назар аудартатындай келісімшарттар жоқ, салық бойынша ақпарат құпия боп тұр.

Тағы бір компания — «Noorway». 2020 жылы 19 маусымда Алматыда тіркелген, азық-түлік сатып, көтерме саудасымен айналысады. Құжаттарда басшысы ретінде Нұрболат Айдосұлы Еспол тұр. Құрылтайшысы ретінде — Нұрсаин Айдосұлы Тілектес көрсетілген. Бұл — Нұрсайынның бауыры ма, әлде тағы бір бүркеншік есімі ме? Бұл — біз үшін де жұмбақ

Сергей Олексюк есімді тұлға компанияны аз ғана уақыт басқарған. Оның Көкшетаудағы заңгерлік кеңес беретін және медиациямен айналысатын маман болыа шығуы әбден мүмкін.

Автор: Артем Волков