Ескі түсінікпен қалған жаңа қала: Алатауда шынымен полицейлер кәсіпкерлерді  қорқынышта ұстап жүр ме?

Өршіл жоспарлары бар жаңа технологиялар қаласына бүкіл елдің үміт артып отырғаны анық. Қасым-Жомарт Тоқаев Алатаудың құрылыс жоспарлары туралы жариялаған сәттен бір жыл өтті. Бірақ жарқын болашаққа өтпес бұрын, қала тұрғындары 90-шы жылдардың шындығын артта қалдырғысы келеді. Orda.kz - «екінші Сингапурдағы» полиция мен кәсіпкерлердің өзара қарым-қатынасы туралы баяндайды.

Orda.kz редакциясына  Александр Белов атты азамат жүгінді. Ер адам Алматы облысында туып-өскен. 2024 жылдың қаңтарында, көптеген адамдар сияқты Президенттің Жарлығымен Алатау қаласының тұрғыны болды.

Александр бұрын полицияда жұмыс істеген. Ауылда ол бәрін жақсы білетін, қызметтен кетісімен, өз дүкенін ашпақшы болды:

«Өзім бұрынғы полиция қызметкерімін, учаскелік инспектор болғанмын, заңды жақсы білемін. Өз бизнесімді бастамақ болып,  дүкен аштым. Табыс тауып, жәймен кеңейте бердім. Менің төрт балам бар».

Кәсіпкердің айтуынша, Алатауда ауқымды құрылыс жүріп жатыр, жергілікті тұрғындар дүкен ашып жатыр, қалада базар бар. Естеріңізге сала кетейік, Президенттің шешімімен жаңа қала "екінші Сингапур" болуы тиіс.

«Біз Сингапур стиліндегі жаңа интеграцияланған мегаполис салуға ниеттіміз, ол әлемдік стандарттарға сәйкес келетін жетекші халықаралық іскерлік хабқа айналуы мүмкін. Ойластырылған инфрақұрылым, тұрғын үй құрылысында инновациялық технологияларды қолдану, перспективалы салаларға баса назар аудару-бұл Alatau City-дің тұрақты даму жобасы ретіндегі табысын қамтамасыз ететін маңызды элемент», - деп айтты президент.

Жақында Александр Белов Антикорға хат жазды: ол «болашақ қаласы» қандай да бір себептермен тоқсаныншы жылдарға орала бастады деп санайды. Қорқытып бопсалау оқиғасы 2 қаңтарда кешке болған. Александрға қызметкері дереу дүкенге келуін өтінген.

«Кешкі тоғыздан бастап касса 30 градустан жоғары алкогольді автоматты түрде өткізбейді, 12-ден кейін сыра сатып алу мүмкін емес. Бұл заң және бұл дүкен кассаларында арнайы функция. Мен келгенде, менің сатушым кешкі тоғыздан кейін алкоголь сатқаны үшін айыпталғанын айтты. Айтуынша, біз бір бөтелке арақ сатқан екенбіз, ал бізде мұндай өнім мүлдем жоқ, тіпті бұл сатып алушыға жұмысшыларымның ешқайсысы қызмет көрсетпеген», - дейді Александр.

Александр келген кезде дүкенде сегіз адам болды, біреулерінің формасы бар, біреулері азаматтық киіммен болған. Солардың бірі қызметкерлермен бірге кіріп, кешкі тоғыздан кейін бір бөтелке күшті алкоголь сатып алған-мыс. Кәсіп иесі оғаш нәрсе болып жатқанын түсініп, ер адамнан алкогольді осы жерден сатып алғанын бейне-жазбамен растауды өтінді.

«Қызметкерлер: ол сізден арақ сатып алдым дейді. Ол (арақ сатып алған адам) үндемейді. Мен: Мен сізге құқықтық көмек беремін, қорықпаңыз. Ол: «Мен бұған дейін келдім, арақ алдым, қазір сыра алуға келдім. Олар мені сізден алкоголь сатып алдым деп айтуға мәжбүрлеп тұр». 11-ге дейінгі уақыт. Заң бұзу жоқ. Мен оған: қорықпаңыз, мен сізге заңгерлік көмек беремін. Ол болса: мен арақ сатып алмадым деді», - деп Александр есіне алды. 

Осы кезде дүкенде болған құқық қорғау органдарының қызметкерлері кәсіп иесіне сыртқа шығарып, прокурормен мәселені "шешуді" ұсынады. Белов өтініш бойынша шығып, ішіп алған жас жігітті көреді. Ол құжаттарын көрсетпеген, бірақ бөлімге баруды ұсынған. Александр бас тартты.

Мұны тағы бір сатып алушы растады. Оған да бастапқыда кешкі тоғыздан кейін күшті алкоголь сатып алғанын айтуды "өтінген".

Содан кейін, Александр Беловтың айтуынша, қызметкерлер оған мәселе тудыруды уәде етіп, кетіп қалған:

«Тоқсаныншы жылдарға оралғандай сезім бар. Содан кейін олар маған материал жабылғанын айтты. Ал не жабылды? Жабатын нәрсе болды ма? Кез келген шығу полицияда тіркеледі. Менің қателігім, мен сол кезде осы құқық бұзушылықтарды тіркету үшін полиция шақырған жоқпын. Егер олар, мысалы, заң бұзушылықтарды анықтау тапсырмасына баратын болса, онда олар дереу вексельді тәркілеп, бейнекамераны қолдануы немесе белгілі бір материалдарды ұсынуы керек еді. Қаулы болуы керек: шағым келіп түсті, оның негізінде олар тексерумен келді деген. Біз заң бұзушылықты анықтадық: міне, адам, дәлел. Бірақ олар мұның ешқайсысын жасамады, өйткені бұл айыптаушы материал. Оларға кіру, қорқыту, ақша алып,  кетіп қалу оңайырақ. Содан кейін олар адамды қорқыта бастайды: «сізді отырғызамыз», «сіздің кінәңіз дәлелденді». Адамдар бизнес үшін  үнсіз. Өте оғаш жағдай. Адам келіп, қызметкерлердің көзінше: «Мен сатып алдым! Мен оны сатып алдым!» - деп қарапайым сатып алушы өзін осылай ұстамайды. Бұл адам олармен бірге жұмыс істейтіні бірден түсінікті"

Осыдан кейін Александр өзінің тергеуін бастаған. Ол басқа дүкен иелерінен олардың да осындай оқиғаға тап болғанын білген. Бөгде адамдардың көмегімен орган қызметкерлері алкоголь мен темекі саудасында сатушыларды заң шеңберінен тыс ұстап, содан кейін дүкеннен ақша талап еткен. Белов сұрастырып білгендей, иелері келісіп, төлеген. Мұндай уағдаластықтың орташа чегі-100 мың теңге.

Дүкен иесі, жоғарыда айтқанымыздай, нақты тұлғаларды егжей-тегжейлі баяндап, көрсетіп және ол күмән келтіретін әрекеттердің заңдылығы жайында хат жазды. Осы хатымен Orda.kz редакциясына жүгінгендегі мақсаты-Алатаудағы көлеңкелі бизнес туралы айту. Редакция бұл шынымен де орын алған-алмағанын және бұл жағдайда қандай заң бұзушылықтар тіркелгенін білу үшін аудан прокуратурасына жүгінді.

Прокуратураның баспасөз қызметі бізге барлығын тексеретіндіктері туралы  жауап берді.

Orda.kz журналистері сипатталған оқиғалар кезінде оқиға орнында болған жоқ және шенеуніктердің жауаптарын күтеді.

Желтоқсан айында біз Алатау қаласының әкімінен сұхбат алдық, ол алда үлкен жұмыс күтіп тұрғанын және нөлден емес, минус бірден бастау керек екенін атап өткен болатын.