Доллар құлдырап жатыр. Бұл нені білдіреді?

Ұлттық банктің 19 ақпандағы бағамы бойынша доллар 415,96 теңге болды. Осылайша, ақпан айының басынан бастап доллар сегіз бірлікке құлдырады. Оған не себеп болды және алда не күтеміз? ORDA жағдайдың мән-жайын анықтады.

Қаржыгер Расул Рысмамбетов доллардың бірнеше себептерге байланысты арзандап жатқанын айтты.

«Біріншіден, салыққа байланысты. Салық төлеу үшін экспорттаушылар долларды сатып, теңгені сатып алады. Дегенмен, қазір биржадағы сауда-саттық көлемі аз. Екіншіден, психологиялық фактор бар: мұнай - BRENT маркасы қазір 60-тан жоғары деңгейге көтерілді. Біздің экономикамыз мұнайға тәуелді болғандықтан, теңгенің мұнай бағасының жоғарылауы аясында нығаюы күтіледі. Бұл зейнетақы жинақтарына ешқандай қатысы жоқ, өйткені олар теңгемен көрсетілген. Теңге валюта нарығына кірмейді. Егер кенеттен доллар сатып алуға барып жатсақ, керісінше оның қымбаттауын көрер едік».

Олжас Худайбергенов, TSC Global Kazakhstan консалтингтік компаниясының аға серіктесі

Теңгенің нығаюуы әлсіз, мұнай бағасының өсуінен әлдеқайда аз.

Рысмамбетовтың айтуынша, 2020 жылдың мамырынан бастап доллардың шетелдік валюталарға, атап айтқанда, франкқа қатысты әлсіреу тенденциясы байқалды. Бұл тек теңгеге ғана қатысты емес.

«Доллардың әлсіреуі әрдайым импортқа пайдалы, ал экспорт үшін тиімді емес. Олар долларға сатылады, ал адамдарға жалақы теңгемен төленеді. Тиісінше, бұл импорттық тауарларды тұтынушыларға, яғни барлық қазақстандықтарға тиімді. Бірақ біз бұл ұзақ мерзімді құбылыс екендігін және оның қаншалықты жағымды екенін ең болмағанда наурыз айының соңына дейін сақталса білетін боламыз. Қазір болжам жасау қиын, өйткені доллардың жағдайы тым көп факторларға байланысты».

Сарапшы доллардың әлсіреуі қарапайым адамдарға әлі де әсер етпейтіндігін айтты. Компаниялар тоқсан сайын келісімшарт жасайды. Тек күту керек.

Тоқаевтың бағаны және қозғалмайтын мүлік нарығындағы толқуды ұстау туралы нұсқауына қарамастан, бүгінде зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алу бағдарламасына байланысты тұрғын үй бағасының 10%-ға дейін өсуі байқалады. Сарапшылар 2021 жылы тұрғын үй бағасының болжанған өсімі 12-15% құрайтынын, бірақ ұсыныс нарығы сұраныстан әлдеқайда жоғары екенін атап өтті.

Расул Рысмамбетов доллардың төмендеуі жылжымайтын мүлік бағасына қалай әсер еткені туралы айтып өтті.

«Доллардың әлсіреуі жылжымайтын мүлік бағасының төмендеу бағытына ұзақ уақыт бойы төмен болған жағдайда ғана әсер етеді. Сонда біз импорттайтын құрылыс материалдарының бағасы төмен болады».

Еске салсақ, Еңбек министрлігінің мәліметтері бойынша, шамамен 530 мың адамның зейнетақы жинақтары жеткілікті мөлшерден асады. Ұлттық банктің төрағасы Ерболат Досаевтың айтуынша, 12 ақпандағы жағдай бойынша қазақстандық зейнетақы шоттарынан 400 миллиард теңгеден астам ақша шешіп үлгерген.

«Бұл қазірдің өзінде инфляцияға әсер етіп отыр, ол 2021 жылдың бірінші жартысында жеделдей түседі. Сонымен қатар, қазақстандықтардың тек бір бөлігі ғана зейнетақының артығын ала алады, ал тұрғын үй бәріне бірдей қымбаттайды».

«Яғни, зейнетақы жинақтарын алу бағдарламасы жылжымайтын мүлікті азаматтар үшін қол жетімсіз етеді».