Оффшорлар, виллалар: Асқар Алшынбаев несімен атақты?

Жақында анонимді Telegram арналар Асқар Алшынбаевтың Лондондағы сәнді пәтерлері мен ресейлік қылмыс басшыларымен байланысы туралы ақпаратты жариялады.

«Paradise papers» бойынша Асқар Алшынбаевтың тұманды Альбиондағы пәтері Кембридж қақпасы 3 мекенжайындағы «Реджент саябағы» аймағында орналасқан.

Paradise papers — 2017 жылы жарияланған оффшорлық компаниялар туралы материалдар.

Интернеттен пәтердің фотосуреттерін және транзакциялар туралы ақпаратты табуға болады. Жеті бөлмелі пәтер 2011 жылы 5,5 млн еуроға сатып алынған. Қазір пәтердің құны 9,2 млн еуроға бағаланып отыр, бұл қазіргі бағам бойынша төрт млрд теңгеден асады. Пәтер жоспарынан пәтердің үш қабаттан тұратынын көруге болады.

Мұндай сәнді жылжымайтын мүліктің иесі 10-шы жылдардың басында Forbes нұсқасы бойынша Қазақстанның ең бай адамдарының бірі болғанына қарамастан, танымал адам емес. Оның байлығы 800 млн долларға бағаланды.

Ол туралы не белгілі?

Қазақ политехникалық институтын бітіргеннен кейін Асқар Алшынбаев еңбек жолын Казкоммерцбанкте менеджер болып бастады, 1994 жылдан бастап онда сегіз жыл жұмыс істеді. 2002 жылы ол Meridian Capital Limited компаниясының негізін қалады. Қазіргі уақытта Алшынбаев Евгений Фельдпен бірге компанияның екі директорының бірі.

Олар Фельдпен жоғарыда аталған қаржы институтында танысқанға ұқсайды. Асқар топ-менеджер дәрежесіне дейін көтерілді, ал Евгений басқарушы директор болды. Сонымен қатар, бұл екеуі серіктестікті достықпен біріктіреді, әйтпесе көршіге деген осындай күшті құмарлықты қалай түсіндіруге болады? Алшынбаевтың Лондондағы сәнді пәтерлерінің жанында, Пандора мұрағатының материалдары бойынша, Кембридж қақпасы 7 мекенжайында Фельдтің де пәтері бар. Ол 2016 жылы 21 млн еуроға сатып алынған.

Pandora мұрағаты - халықаралық журналистер консорциумы жинаған және 2021 жылы жарияланған құжаттардың ең үлкен ағыны.

Meridian Capital Limited

Алшынбаев пен Фельд Meridian Capital Limited компаниясының жалғыз немесе тіпті негізгі иелері емес. OCCRP (Сыбайлас жемқорлық және ұйымдасқан қылмысты зерттеу орталығы) мәліметінше, 2006 жылы компания акцияларының бақылау пакетіне Нұржан Субханбердин, ал Сауат Мыңбаев екінші ірі акцияға ие болған. Олардан басқа компания акционерлерінің қатарында Нина Жүсіпова, Асқар Алшынбаев, Азат Әбішев және Ян Коннор бар. Осылайша, акционерлердің барлығы дерлік Казкоммерцбанкпен байланысы бар. Банк басқарма төрағасының орынбасары қызметін атқарған Мыңбаев 2010 жылы мұнай және газ министрі болып тағайындалды, үш жылдан кейін ол «ҚазМұнайГаз» АҚ басқарма төрағасы болды, ол әлі де сол қызметте.

Мыңбаев компаниядан бас тартып үлгерді. Ол 2000 жылы компанияны құруға көмектескенін, бірақ бір-екі жылдан кейін мемлекеттік қызметке шақырылған соң кеткенін айтты. Осы мәлімдемелерге қарамастан, ұйымның қарқынды өсуіне оның атқаратын лауазымдары маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, OCCRP Мыңбаевтың 2000 жылдардың ортасында компаниямен байланысы бар екендігі туралы сенімді дәлелдер келтіреді.

Мысалы, 2011 жылы холдингке тиесілі ресейлік банктердің бірі өзінің түпкі иелерін жария етті. Ал сол жерде Алшынбаев пен Фельд есімдерінің қасында Мыңбаевтың Reid Finance басқарушы компаниясын көруге болады. Appleby файлдарының арасында Мыңбаевтың ықпалы 2014 және 2016 жылдары компанияда белсенді болған.

Бірақ Meridian Capital Limited табысы туралы айтқанда, ең алдымен Казкоммерцбанк туралы айтылады. Ол бұл ақшаға қыруар жобаға демеушілік жасаған банк акционерлеріне «жеңіл» несие берген деген дерек бар. Орындалмаған жағдайда залалдар банк балансына есептен шығарылды. Соның салдарынан банктің жағдайы нашарлады, оны 2011 жылы бүкіл ел бюджеттің миллиардтаған инъекциялары арқылы шығарды. Алайда бұл банкке еш көмектеспей, 2018 жылы Халық банкімен бірігіп, жұмысын тоқтатты.

Meridian Capital Limited қатысқан ең ірі транзакциялардың бірі Санкт-Петербургтегі Galeria сауда орталығын 2012 жылы Morgan Stanley бақылайтын қорға 1,1 млрд долларға сату болды. Ұйым Нью-Йорктегі жылжымайтын мүлікке 200 млн доллардан астам инвестиция салған.

Кездейсоқ, іздеу жүйесін қарап отырып, архитектуралық дизайнмен айналысатын Collective Operations Limited компаниясының Instagram аккаунтын таптық. Компания Түркияда бірнеше ондаған виллалардан, қонақ үйден және пәтерлерден тұратын кешеннің жобасын жасады. Ол Hiddenbay Taos деп аталады, тарихи Таос қаласының аумағында (Сефирисахар маңында) орналасқан және Meridian Capital Limited компаниясына тиесілі. Инстаграмдағы жазбаларға қарағанда, жобаны Collective Operations Limited кейбір жазбаларында фамилиясымен, ал кейбір жазбаларында «Қазақстанның ірі кәсіпкері» деп атайтын Асқар Алшынбаев жеке басқарды.

27 вилла қазақстандық бизнесмендер мен саясаткерлерге арнайы жобаланған

Ең қызығы, компания басылымдарының бірінде 27 вилла қазақстандық бизнесмендер мен саясаткерлерге арнайы жобаланған деп қарапайым мәтінмен жазылған. Олар қазақстандық саясаткерлердің пайдалануы үшін салынған ба, әлде инвестор ретінде жобаға қатысқан саясаткерлер ме, белгісіз. Бірақ бұл, шын мәнінде, маңызды емес, қалай болғанда да, қазақстандық саясаткерлердің жобаға қатысуының өзі қазірдің өзінде жанжал тудырады. Алайда жергілікті түрік басылымына берген сұхбатында Hiddenbay group компаниясының бас директоры Хидденбай кешенінің қарапайым демалыс ауылы емес екенін, бірақ барлық резиденциялар мен виллалар – үй иелерінің жеке меншігі екенін айтты. Сонымен қатар, ол үй иелерінің, жалға алушылардың және қонақтардың сәнді қызметі мен өмір салтын ерекше атап өтті.

Компанияның сайтында айтылғандай, жылжымайтын мүліктен басқа, Meridian Capital Limited Перуде энергетикалық компанияға иелік етеді, ал Еуропада - Food Union Group азық-түлік компанияларының концерні. Meridian Capital Limited сайтында да қызықты оқиға болды. Компания 2002 жылы пайда болып, бірнеше жылдан кейін нағыз империяға айналғанына қарамастан, оның веб-сайты тек 2021 жылы тіркелген. Бұған дейін ол туралы түсінікті ақпаратты табу мүмкін болмады, оны көптеген журналистік басылымдар растайды.

Балмұздақ пен сүт өнімдерін шығаратын Food Union Group Meridian Capital Limited сайтындағы қысқаша өмірбаянында көрсетілген Асқар Алшынбаевтың негізгі «қоғамдық» жобасы болуы мүмкін. Food Union Group-қа қатысты жарияланымдарды бақылайтын болсаңыз, Асқар Алшынбаевтың латвиялық Rīgas piensaimnieks компаниясының бенефициары және Ұлыбритания азаматы екенін білуге ​​болады. Ал жоғарыда аталған Евгений Фельд Кипрден.

Осыған ұқсас компания Қытайда тіркелген. RIKI компаниялар тобының (Смешарики, Малышарики және т.б.) мультфильмдерін тарататын және насихаттайтын FUN Union кеңселері Бейжің мен Гуанчжоуда орналасқан. 2019 жылы FUN Union «Гонконг инвестициялық қоры» Meridian Capital Limited-тен инвестиция алып жатқаны белгілі болды. Бұл инвестицияларға Асқар Алшынбаевтың өзі де түсініктеме берді.

Неге иелік етеді?

Соңғы кездері баспасөзде Алшынбаев туралы ақпарат аз. Ол дәрігерлерге қорғаныс құралдарын сатып алды, кейін мектеп құрылысын қаржыландырды, кейін Еркеш Шәкеевтің жобасын қолдады. Әрдайым осы құрметті тізімдерде ол Евгений Фельдтің немесе Нұржан Субханбердиндермен бірге аталып жүрді.

Тек анонимді телеграм арналары оның 2013 жылы Парижде сөз болған Француз Ривьерасындағы виллалары туралы ұмытпайды. 2006 жылы Алшынбаев екі вилла сатып алып, онда ауқымды жұмыстар жүргізді. Ең қызығы, кейбір мәліметтер бойынша, олар Скигиндер отбасына тиесілі SCI Sygma компаниясынан виллалар сатып алған. 2003 жылы қатерлі ісіктен қайтыс болған Дмитрий Скигиннің Тамбов қылмыстық тобымен және Владимир Путинмен байланысы бар.

Алайда француздар Алшынбаевты виллалармен тікелей байланыстыра алмады, зәулім үйлер Dove Cot және Brise Lames азаматтық жылжымайтын мүлік компаниялары (SCI) арқылы сатып алынды. Бір қызығы, ол виллалардың бірін Бриз Ламс деп атады, бұл ағылшын тілінен аударғанда «толқынды су» дегенді білдіреді.

2016 жылға дейін Асқар Алшынбаев 62 метрлік Party Girl яхтасына да ие болды. Ол оны Midland Group негізін қалаушы Александр Шнайдерден сатып алып, оны Меридиан деп өзгертті, содан кейін оны сатты.

Алшынбаевтың жоғарыда аталған Хидденбай кешенінде Meridian Capital Limited ТМД арқылы Meridian Capital Limited компаниясына тиесілі жылжымайтын мүлкі де бар көрінеді. Үзінді мәліметтерден шағын элиталық ауыл аумағында әрқайсысы біреудің жеке меншігінде 27 вилла бар деп болжауға болады. Алшынбаевтың өзі үшін Вилла Е8 салынса керек, бұл вилланы өзінікі ретінде жобалағаны компания басылымдарында бірнеше рет айтылған. Ақпарат әртүрлі: бір жерде оның аумағы 2800 шаршы метрді құрайды, ал бір жерде тіпті 3200 террассалар бар. Олар тек бір жағынан ұқсас, әзірлеушінің айтуынша, олардың барлығында «мегаруф» бар және Экмексиз жағажайының керемет көрінісі бар.

Алшынбаев жағажайларын зәулім таулардай бағалайды, сондықтан Гонконгта қаланың ең қымбат аудандарының бірінде – аралдың ең биік нүктесінің атымен аталған Пикте сәнді вилласы бар. Пандора мұрағатының мәліметі бойынша, Алшынбаевтың вилласы Келлетт Роуд тауының 56 мекен-жайында орналасқан. Жақын жерде, 109 Repulse Bay Road мекенжайындағы беделді Repulse Bay аймағында оның ұлы Әділдің пәтері орналасқан.

Алшынбаевтың басқа активтеріне өткен жылы Қазақстанды сотқа берген британдық Victoria Oil & Gas Plc компаниясының бақылау пакеті бар. 12 жылдан бері тоқтап тұрған сот процесі Қашаған кенішіндегі үлеске қатысты болды.