Алматыдағы қымбат жерлерге кімнің көзі түсті

Бірінен соң бірі балаларға арналған мемлекеттік мекемелерде балаларды және интернатта тұратындарды Алматыдан күштеп шығаруға әртүрлі жолдар арқылы тырысып жатыр. Бұл кімге қажет және мұның артында тұрған кім? Orda.kz бұл сұрақтарға жауап іздеп көрді.

Ағаштар неге кесілді?

Алматыдағы №1 балалар үйінің балаларын Конаевқа көшіру туралы шешім қабылданып, аумақтағы ағаштарды кесу жұмыстары да басталды. Тек жалаңаш діңдер ғана қалды. Ағаштарды кесу жұмысына Алматы қаласының экология және қоршаған орта басқармасы жауапты болуы керек.

Жайқалып тұратын жасыл желекті неге кескенін білу үшін Алматы облысының прокуратурасына сұрау жолдадық.

№1 балалар үйіндегі ағаштарды кесу сәті:

Сұрауды Алматы прокуратурасына жолдадық, себебі жағдай ерекше: ғимарат Алматы облысына тиесілі болса, жер қаланың еншісінде. Прокуратура оқиға орнына барып, аумақты тексеріп, «құқыққа қайшы ағаш кесу әрекеті табылмады» деген қорытындыға келді.

Ағаш кесілгенге дейінгі фотолар:

Бұл аумақтағы ағаштарды балалар үйінің түлектері отырғызған.

Ағаш кесілгеннен кейін түсірілген суреттер: 

Шағым көбейген соң прокуратура оқиға орнына барып, тексеру жүргізді. Нәтижесінде 18 ағаш кесіліп, тағы 36 ағаштың тамырымен қазылғаны анықталды. Экология басқармасына ешқандай хабарлама жіберілмеген.

«Басқарма ұйымнан кепілдік хат алды, онда ағаштарды рұқсатсыз кесіп, қазғаны айтылған. 18 заңсыз кесілген ағаштың орнына 900 көшет отырғызуды, 36 қазылған ағаштың күтімін жүргізуді және олардың қурап кетуі жағдайында орнын толтыруды ұйым уәде етті»,  деп хабарлады прокуратура.

Қай жерде 900 көшет отырғызылатыны нақтыланбаған — шамасы жаңа балалар үйінің аумағындағы батпақтың жанында отырғызылуы мүмкін.

Бізді қызықтырған тағы бір сұрақ — жер мәселесі. Ең көп тараған қауесеттердің бірі балалар үйі тұрған жердің Әлия Назарбаеваға берілетіні туралы. Біз шын мәнінде не болып жатқанын тексермек болдық: қымбат жер кімге беріледі?

Сонымен қатар, бұл соңғы айдағы алғашқы жағдай емес — қоғам белсенділері Нүсіпбаев атындағы мектеп-интернат аумағын Бағанашылдағыдай қорғап келеді.

Қысқаша айтып өтсек:

№1 балалар үйі Әл-Фараби көшесінің бойында орналасқан, бұл қаланың қымбат бөлігі. Аумақта ең жақсы тұрғын үйлер, коттедждер, бизнес-орталықтар бар.

Интернат 1963 жылдан бері бар, бастапқыда ол облыс аумағында болғандықтан «облыстық балалар үйі №1» деп аталады. Бірақ қала өсіп, аумақ ұлғайған. Жер қалаға тиесілі болса, ғимарат — Алматы облысына қарасты.

Соңғы рет жөндеу жұмыстары 2015 жылы жүргізілген. Ғимараттың ішкі жағдайы жақсы екенін айтады. Бұл туралы біз ештеңе айта алмаймыз: журналистер келгенде, әкімшілік ішке ешкімді кіргізбеді, балаларға да сыртқа шығуға рұқсат бермеді.

Оқушылар мен қоғам қайраткерлерінің айтқандарына қарамастан, ғимарат апатты деп танылды. Әрине, бізге ешқандай ресми құжат көрсетілген жоқ. Ал ғимарат апатты деп танылғаннан кейін, демек балаларды көшіру керек және жаңа үймен қамтамасыз ету қажет болды.

Жаңа ғимарат арнайы меморандумға сәйкес салынып жатыр. «Огни Алатау» газетінің мәліметі бойынша, жомарт инвестор Алматы және Алматы облысының әкімдерімен келісімшартқа қол қойып, құрылыс басталды.

Қаржыландырушылар мен қоғам қайраткерлері тез арада алаңдаушылық танытты. Инвесторға не беріледі екен? № 1 балалар үйі орналасқан қымбат жер ме?

Барлық құрылыс жұмыстары консорциум Damu Development Group тарапынан жүргізіліп жатыр. Бұл бір компания емес, бірнеше біріккен тәуелсіз компаниялар.  Олардың көптеген жобалары бар, оның ішінде әлеуметтік жобалар да бар. Тіпті олардың біреуін Қасым-Жомарт Тоқаев та аралап көрген.

DAMU DEVELOPMENT HOLDING LTD жеке компаниясының құрылтайшысы — Абзал Сағымбаев. Ол Астана қаласы мәслихатының VIII шақырылымының депутаты, AMANAT партиясының мүшесі .

Сонымен қатар, Абзал Сағымбаев бірнеше басқа компаниялардың да құрылтайшысы.

Абзал Сағымбаев — «Мереке» қайырымдылық қорының негізін қалаушы. Қордың жұмыс құрылымы келесідей:

Ұйымда 2024 жылға арналған есеп жоқ, бірақ қорлардың қаржылық тәртібіне қатысты қалай қатаң бақылау жүргізіліп жатқанын ескерсек, оны көруге қызығушылық бар.

Көшіруге қатысты меморандум жойылды

БАҚ-та шу көтеріліп, онда балалар мен демеушілер көшуді негізсіз деп, оны біреудің коммерциялық табысына ұқсайды деп мәлімдеді, нәтижесінде меморандум жойылды.

Қазір Бағанашылда тіркелген 98 бала өздері мектеп бітіргенге дейін бұрынғы жерде қалады. Ал жаңа келген балалар Конаевқа жіберіледі. Яғни, өкінішке қарай, балалар үйі бәрібір көшіріледі.

Кадастрлық мәліметтер бойынша, жер әлі де мемлекетке тиесілі, қазір оны ешкімге сатпаған.

Жер қатынастары басқармасының жауабы бітімге шақырады.

«Алматы қаласы Медеу ауданы Бөгенбай батыр көшесі, 53-үй мекенжайында орналасқан 1,4179 гектар жер учаске Алматы қаласы әкімі аппаратының 2009 жылғы 29 шілдедегі қаулысына сәйкес, «И.Нүсіпбаев атындағы Алматы облыстық мектеп-интернатын» пайдалану және ғимаратты қызмет көрсету мақсатында тұрақты жер пайдалану құқығымен берілді. Сонымен қатар, Алматы қаласы Бостандық ауданы Бағанашыл ықшамауданы Сырғабеков көшесі, 22-үй мекенжайында орналасқан 2,5 гектар жер учаскесі «Алматы облыстық № 1 балалар үйі» Алматы облысының білім басқармасының коммуналдық мемлекеттік мекемесіне берілген», деп хабарлады жер қатынастары басқармасы

Біз кейінірек Нүсіпбаев атындағы мектеп-интернатқа неге сұрау жолдағанымызды түсіндіреміз. Ал әзірше, Бағанашыл жері Әлия Назарбаеваға сатылмағанын анықтадық.

Әлде сатылды ма?

Бостандық ауданындағы балалар үйінің аумағы мен ғимараты — бұл балалар үйінің жалғыз мүлкі емес. Алматы облысында саяжайға арналған жақсы жер телімі бар. Ол жеті жыл бойы қараусыз. Ал оған дейін әр жаз сайын тәрбиеленушілер онда шаруашылықпен айналысатын. Біз 2015 жылы сол жерде болған балалар үйінің түлегімен сөйлестік, ол қалай жөндеу жұмыстарын жүргізгенін еске алды.

Orda.kz еріктілерден фото алды, олар қараусыз қалған саяжайға барып қайтқан. Мүлік Ерменсайда орналасқан.

Бұл аймақ әлі күнге дейін балалар үйіне тиесілі.

Сонымен қатар, Алматы облысы Қарасай ауданындағы Құрамыс ауылында жер учаскесі бар. Orda.kz-тің эксклюзивті ақпараты бойынша, бұл учаске Балалар үйі № 1-дің меншігінен шығарылып, сегіз меншік иесіне бөлінген. Бұл ақпаратты растау немесе жоққа шығару үшін біз сұрау жібердік. Мақала дайын болған кезде жауаптар әлі келмеген болатын.

Қоғам белсенділері балалардың негізгі мүлкін қорғап, балаларды қорғау керек деп мәлімдеді, өйткені бұл үлгілі балалар үйі.

Төрт жыл бұрын тағы да жағымсыз оқиға белгілі болды. Тергеу Балалар үйі № 1 мұғалімдерінің бірі балаларға тиесілі 67 миллион теңге ұрлағанын дәлелдеді.

Мұғалім Мустафинада сенімхат болған. Ол балаларға жәрдемақы рәсімдеп, оларға банк шоттарын ашқан. 2015 жылғы желтоқсаннан 2020 жылдың тамызына дейін осы шоттардан ақшаны өз есепшотына аударып, банкомат арқылы қолма-қол ақша алған. Балалар үйінің директоры Қондыбаева 2018 жылы ұрлық туралы білген, бірақ бұл туралы тиісті органдарға хабарламаған, Мустафинаны жұмыстан шығармаған және оның балалардың шоттарына қолжетімділігін шектемеген. Екеуі де кінәларын мойындады. Мустафина Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 189-бабы («Өзгенің мүлкін иемдену немесе ысырап ету») бойынша жеті жылға бас бостандығынан айырылып, педагогикалық қызметпен айналысуға он жылға тыйым салынды. Қондыбаевқа 2,7 миллион теңге айыппұл салынды және мемлекеттік қызметте жұмыс істеу құқығынан айрылды (ҚР Қылмыстық Кодексінің 371-бабы, «Қайғылы жағдай»).

Балалар үйіндегі балалардың қауіпсіздігі, қамсыздандырылуы және жайлылығы мәселелері өте көп. Олардың жалғыз қорғанысы – мемлекет, бірақ ол оларды жиі алдайды. Тек жер үшін ғана емес, ғимарат ішінде болып жатқан оқиғалар үшін де алаңдаған жөн.

Балалар үйі № 1 қазіргі құрамымен көшуге болмайды. Бұл туралы Динара Зәкиева өз Instagram-ында жазған. Ал кейін Алматы облысының әкімі мен балалар үйінің тәрбиеленушілерімен кездесу өтті.

«Біздің мақсатымыз — балалар үшін олар өздерін қорғалғанын сезінетін және барлық мүмкіндіктері бар қолайлы орта құру. Балалар үйі № 1-дің тәрбиеленушілері Алматыда қалады, ал жаңа балалар жаңа, заманауи кешенде Конаевта орналастырылады», — деп атап өтті Алматы облысының әкімі Марат Сұлтанғазиев.

Нүсіпбаев атындағы мектеп-интернаты

Сол кезде балалар омбудсмені Қонаевтағы жаңа үйді Нүсіпбаев мектеп-интернатының түлектеріне беру туралы шешім қабылдады.

Түлектер мен қоғам белсенділері жиналды. Олар өздерін көшіруге қатысты коррупциялық мәселе бар деп санады. Ғимарат Медеу ауданында орналасқан,   Бағанашыл аумағы қалаға қосылғаннан кейін Алматыға қарады.

Біз айтып өткеніміздей, әзірге аумақ ешкімге берілмеген. Кадастр бойынша бәрі дұрыс.

Интернат көрнекті оқу орны, онда Қазақстанның атақты қоғам қайраткерлері білім алған. Бірақ тарихи ғимараттың жағдайы қиын болды. Ол ескіріп, тозып, және 600 миллион теңгеге реконструкция жасау шешімі қабылданды.

2022 жылы мердігер жұмысқа кірісті. Бірақ ол тез арада жұмысты аяқтап, ақша алып, ізін суытты. Жатақхана бюджет қаражаты  ұрлығының ескерткішіне айналды.

«ГрадСтройСервис» 2024 жылы адал емес кәсіпкер ретінде танылды.

Компанияда 655 мемлекеттік контракт.

Миллиардтық қарыздар, елден шығуға шектеулер.

Бұл ЖШС тендерді қалай жеңіп алды? Шымкенттік компанияның 347 азаматтық ісі және бір қылмыстық ісі бар! Тексерілген жоқ па? Қаралмаған ба? Осыған дейін Қазақстанның әр түкпірінен осы компанияның мемлекеттік мекемелерді алдайтыны туралы айтылған. 

Құрылысшының салғырттығынан интернат толық құрамда тұрақты жөндеу жұмыстары кезінде негізгі ғимаратқа көшеді. Онда ешқандай жағдай жоқ, санитарлық нормалар сақталмаған. 

Үш жылдан кейін Динара Зәкиева барып, дабыл қағады. Балалардың қалай өмір сүріп жатқаны туралы фотосуреттер интернетте таралады. Ал біраз уақыт өткен соң, Бағанашыл Конаевқа көшуге қарсы болған соң, енді интернатқа Нүсіпбаев мектеп-интернатының балалары көшіріледі. Әрине, мұндай жағдайда өмір сүру мүмкін емес, және балаларды жаңа, таза әрі жайлы орынға орналастырғысы келетіндері дұрыс.

Бірақ осы жағдайға қалай жеттік? Мүлік дұрыс басқарылмайды, бұзылуға жол беріледі, ал қирандылардың үстінде жаңа құрылыс салуға тырысады. Бюджет қаражатын қорғау жоқ, бюджет тапшылығына жауап бермейді, бірақ әрқашан соларды жамайтындардан сұралады.

Редакция 9 ведомстводан әлі де жауап күтуде. Біз №1 балалар үйінің жер учаскесінің және бақша үйінің тағдырын білуіміз керек. Неге ол тастап кеткен және бұған кім жауап береді. Интернат территориясы қандай мақсатта қолданылатынын анықтаймыз. Біз өзіміз тапқан барлық мәліметті Orda.kz оқырмандарына жеткіземіз.