12 жыл ішінде талай кеншінің өліміне себепкер болған «Қазақмыстағы» жауаптылар жазасын алды ма?

2025 жылдың 17 ақпанында «Қазақмыстың» «Жомарт» кенішінде тау жыныстары құлады. Жеті адам қаза тапты. «Қазақмыстың» нысандарында болған басқа да өлімге әкелген оқиғаларға кімдер жауапты және олар жазаларын алды ма? Orda.kz зерделеді.

2024 жыл

2024 жылдың 7 қазанында Қарағанды облысындағы «Саяқ-3» шахтасында көміртек оксидінің шығуы салдарынан екі жұмысшы қаза тапты.Тағы бір шахтер ауыр жағдайда уланған. Полиция қылмыстық іс қозғады. Бұл іс қылмыстық кодекстің 277-бабының 2-бөлігіне сәйкес тергелді, яғни «Тау-кен немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу». Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі оқиғаны тергеу үшін комиссия құрғанын хабарлады. Комиссияны Қарағанды облысының бас еңбек инспекторы басқарды.

2023 жыл

«Қазақмыс» қызметкерлері үшін ең қайғылы жылдардың бірі 2023 жыл болды. Қатарынан үш апат болды. 27 қарашада Жамбыл облысындағы «Жайсаң» кенішінде қайғылы оқиға болып, екі кенші қайтыс болды. «Шахталық жұмыстар кезінде өмірге қауіпті жарақат алған Шахта өткелдерін жүргізу  трестің 1981 және 2002 жылдары туған екі жұмысшысы қайтыс болды»,  деп хабарлаған болатын компанияның баспасөз қызметі.

Осы оқиға үшін жарылыс жұмыстарынан кейін тексеруге жауапты болған тау-кен шебері сотталды. Сот құжаттарынан белгілі болғандай, ол жүк көлік жүргізушілерін құлаған тастардан учаскіні тазалауға жіберген. Жұмысшылар сыртта күткен.

Тексеріс кезінде басқа қызметкер радиомен жаңа өтпелі учаскенің тазаланғанын хабарлаған. Алайда айыпталушы учаскені жеке тексеріп, жұмысшылардың қауіпсіздігін қамтамасыз етпеген.

«Осыдан кейін ол бригадирге және өткел жүргізушісіне бұрғылау қондырғысына су алу және горизонтқа бару тапсырмасын берген. Нәтижесінде № 987 горизонтта тау жынысы құлады, бұл тау жұмыстары қауіпсіздік ережелерінің бұзылуынан болды. Бұл бригадирдің және өткел жүргізушінің қазасына әкелді» деп көрсетілген соттың шешімінде.

Нәтижесінде оны кінәлі деп танып, төрт жылға шартты түрде бас бостандығынан айыру жазасына кесіп, бір жыл мерзімге тау-кен өндірісімен айналысу құқығынан айыруға үкім шықты.

Сол жылдың 22 қарашасында Жезқазғандағы № 2 байыту фабрикасында конвейер машинасының жүргізушісі механизммен қысылып, қайтыс болды. Жедел жәрдем өлімді растап, бұл факті бойынша қылмыстық іс қозғалған.

Ал 6 қарашада Шығыс-Жезқазған кенішіндегі № 57 шахтада тау жынысы құлап, салдарынан 1984 жылы туған тау-кен шебері қаза тапты. 

«Арнайы комиссия оқыс оқиғаның мән-жайы мен себептерін анықтауда» деп айтылған бұл оқиғаға байланысты компанияның ресми хабарламасында.

Осыған байланысты 2024 жылы кеніштің бас инженері, шахта басшысы және учаске бастығы сотталды. Сотта олар қауіпті факторларды жоймай жатып, рұқсатсыз тау-кен жұмыстарын қайта бастау туралы бұйрық бергендері анықталды. 2023 жылдың 5 қарашасында учаске орынбасары шахтаның руданы жүктеуін бақылауды тау-кен шеберіне тапсырған. Шахтаның төбесінен тау жынысының кесектері түсіп, жұмысшыға құлаған. Үшіншісі мен жұмыс беруші кінәлі деп танылды. Ер адамдар шартты түрде үш жылға бас бостандығынан айрылып, екі жылға басшылық қызметке орналасуға және тау-кен саласындағы жұмыстарға тыйым салынды.

2024 жылдың 24 қазанында Жезқазғандағы «Жыланды» кенішінде тізбекті конвейер құлаған кезде 6 адам жарақат алды. Екі адам травматология бөліміне жіберілді. Жалпы, олардың жағдайы қанағаттанарлық болды. Ал қылмыстық іс қозғалған жоқ.

2016 жыл

2016 жыл қыркүйектің 20-да Балқаш мыс қорыту зауытында газ шығаратын жерді жөндеу  жұмыстары кезінде 1984 жылы туған мердігер ұйымының құрастырушысы ауыр жарақаттан қаза тапты. Жағдайға байланысты оқиғаның мән-жайын тергеу үшін арнайы комиссия құрылды, бірақ барлық жағдайда қылмыстық істер қозғалған жоқ.

2015 жыл

14 желтоқсанда Қарағанды облысындағы «Кұсмұрын» шахтасында тау жынысы құлап, салдарынан бір жұмыскер (проходчик) қаза тапты.

«Шахтадан суды сорғымен айдап шығару кезінде тау жынысы құлап кетті. Жұмысшы (проходчик) ауыр  жарақат алды», деп хабарлады компанияның баспасөз қызметі. 

Оқиға бойынша арнайы комиссия құрылды. Бұл іс бойынша сот ісі туралы ашық көздерде ақпарат жоқ.

2013 жыл

Тағы бір қайғылы оқиға 2013 жылдың 3 маусымында болды, «Степной» кенішінде жер астынан жүретін автокөлік құлап кетіп, машинист ауыр жарақат алып, қайтыс болды. 

28 қыркүйекте таужыныс кесектері құлап, өздігінен жүретін тиеу машинасына түсіп, жүргізушіні басып қалып, қайтыс болды. Бұл оқиға Оңтүстік-Жезқазған кенішінде болды. Ал 2 қазанда Жезқазған мыс балқытатын зауытында әйел қызметкер жабдықты тазалау кезінде биіктіктен құлап, қайтыс болды.

«Жабдықты тазалау кезінде әйел жоғарыдағы  төменгі алаңға құлап, ауыр жарақат алып, қайтыс болды», деп хабарлады компанияның баспасөз қызметі.

Еске сала кетейік, 2025 жылғы 17 ақпандағы қайғылы оқиға бойынша «Қазақмыс» басшылығы жеті адамның отбасыларына қайғырып көңіл айтты және ұжымдық келісімшартта қарастырылған барлық қажетті көмек көрсетілетініне уәде берді. Атап айтқанда, отбасына жұмыскердің орташа жылдық табысының 10 еселенген мөлшері төленеді. Сондай-ақ, жерлеу шараларына екі миллион теңгеден астам қаражат бөлінеді. Бұған қоса, асыраушысынан айрылған отбасыларға ай сайынғы төлемдер, балаларын оқытуға төлемдер, қайтыс болған қызметкерлердің несиелері мен қарыздарын өтеу және отбасы мүшелерінің өтініштері бойынша басқа да қолдау шаралары қарастырылған.

Премьер-министр Олжас Бектеновтің тапсырмасымен Қанат Бозымбаевтың басшылығымен арнайы комиссия құрылып, оқиға себептерін зерттеу және зардап шеккендерге көмек көрсетті. Комиссия оқиға орнына жетіп, жұмысын бастады. 

2013 жылдан 2025 жылдың ақпанына дейін, 12 жыл және 2 ай ішінде «Қазақмыстың» кәсіпорындарында біздің деректеріміз бойынша 18 адам қайтыс болып, тағы 7 адам жарақат алған. Барлық жағда сотқа жетпеді, ал сот болғанда да, өлімге әкеп соққан оқиғалар бойынша кінәлілер сотталды, бірақ әдетте шартты жазалар берілді.  

Дегенмен, КазТАГ агенттігі басқа деректерді келтіреді, 2010 жылдан бастап, 2025 жылғы 17 ақпанға дейін «Қазақмыс» нысандарында 64 адам қайтыс болды. Бірақ, бұл деректерді Orda.kz тексере алмады.