1-сынып оқушысы зорланды: элиталық мектеп әкімшілігі неге үн қатпайды?

Алматыдағы «Мәриям» жекеменшік мектебінде 1-сынып оқушысын жоғары сынып оқушылары төрт ай бойы зорлаған. Білім мекемесінің басшылығы зорлау фактісін жоққа шығарып, оның барлығы өтірік дегенді алға тартып отыр.

Зардап шеккен бала мен оның әкесінің тегі өзгертілді

Ұзақ демалыстан кейін Алматыдағы жекеменшік мектептердің бірінде бірінші сынып оқушысының зорланғаны туралы хабар қазақстандықтарды елең еткізді. Оқиға туралы «Не Молчи» қорының негізін қалаушы Дина Смаилова айтты.

Қоршалған және үздіксіз бақылаудағы мекеме

Әділ Ахметов жақында 7 жасқа толды. Былтыр Ақжар шағын ауданында орналасқан «Мәриям» жекеменшік мектебінің бірінші сыныбының табалдырығын аттады.

«Біз осы жекеменшік мектептің жанында тұрамыз. Баланың анасы жоқ, ол ерте қайтыс болды. Мектепте қосымша сабақтар бар: мұғалімдер мен оқушылар үй тапсырмасын бірге орындайды. Ұлыма сол жағынан жақсы болады деп ойладым…» деп зардап шеккен баланың әкесі Қанат Ахметов өз сөзін бастады.

Алғаш рет сұмдықты Қанаттың Шымкентте тұратын үлкен қызы байқаған. Ол демалыс күндері жақындарының үйіне келгенде Әділдің басындағы гематоманы байқаған. Сол кезде бала мектепте төбелесіп қалғанын айтқан.

«Мен сынып жетекшісі Алла Васильевнаға қоңырау шалдым. Ол бұл мәселені шешетінін айтты. Біраздан соң мектепке келдім. Директор орнында жоқ, орынбасары – қызы бар еді. Ол мұғалімге қоңырау шалды, бәрі орнына келген сияқты еді» деп жалғастырды Ахметов.

Осыдан кейін ер адам баласының мінез-құлқына мұқият қарай бастаған. Одан күнде кешке мектепте не істегенін және күні қалай өткенін сұрай бастаған. Бір күні ұлы осындай сұрақтардан кейін истерикаға бой алдырып, өзін кім ренжітіп жүргенін айтқан.

«Ол ойнап отырып, бір кезде «Әке, егер олар тағы да осылай қайталаса, мен олардың бәрін өлтіремін» деді. Көзіне жас алып, бірден пышаққа жүгірді. Мен бірден артынан барып, оны кім қорқытып жүргенін сұрай бастадым. Артынша мұғалімге телефон соқтым. Баламнан оның мойнына пышақ тақап, біреулер қорқытқанын білдім. Бірақ мен оны тек біреу қорқытты деп ойладым, артық ештеңе ойыма келмеді» дейді Ахметов.

Директор құлақ аспады

Келесі күні таңертең Қанат мектепке келіп, директордың кабинетіне кірді. Бірақ директор оған құлақ аспады.

«Ол маған құлықсыз қарады, тіпті тыңдамады. Маған мектепте мұндай нәрселер жоқ екенін айта бастады. Мен құқық бұзушылардың бірінің, жетінші сынып оқушысының рюкзактарын әкелуді өтіндім. Менің алдыма заттарды төгіп, ештеңе жоқ, біздің мектепті жамандағыңыз келеді дей бастады» деп қосты зардап шеккен баланың әкесі.

Келесі күні Әділ мектептен көңілсіз келді. Қанат баласын шомылдырып жатқанда абайсызда сол аяғына қолын тигізіп алған, бала ауырсынып кетті.

«Не болды деп сұрадым. Жетінші сынып оқушысы аяғын мыжып, қатты басқанын айтты. Ешқандай дақ болған жоқ, бірақ ауыртып алғаны анық» дейді Қанат.

Ертеңіне Қанат Ахметов баласының шалбары лас екенін байқаған. Бала оның бояу екенін алға тарта бастаған.

«Шалбарын шешуін өтіндім де, оны жууға кеттім. Артқы жағындағы ең үлкен орынды көрдім. Бірден жууды тоқтатып, ұлыма жақындап, бояу ма деп нақтылап сұрадым. Себебі бояу тез кетпейді дедім. Ол үндемеді» деп еске алды Қанат.

Сұрақтың астына алған соң мойындады

Әкесі көп сұрақ қоя бастаған соң Әділ жоғары сынып оқушыларынан қорлық көріп жүргенін мойындаған. Олар 1-сынып оқушысына пышақ пен тапанша көрсетіп «болған жайды біреуге айтсаң, өлтіремін» деп қорқытқан.

«Кейін ол олар оны қалай жасағанын көрсете бастады. Оны мектеп дәретханасына әкетіп, артқа бұрылтып, көзін байлап, қолын бұрап, бірінші біріншісі, кейін екіншісі, солай кете берген... Ол айқайлай бастағанда, олар оның аузын жауып үлгерген. Ешкім естімеген. Мұның бәрі 10-12 қаңтардан бері қайталанып келеді» дейді баланың әкесі.

Қанат Ахметов қылмысқа сынып жетекшісінің қатысы бар деп кінәлайды. Мұғалім сабақ кезінде баланы жоғары сынып оқушыларымен бірге жіберген.

Ол «бара бер, Әділ, сен бәрін істеп болдың, бізге бөгет жасама» деген. Мен бұл мектепте не болып жатқанын білмеймін, бірақ мұғалімнің қатысы бар» дейді ер адам.

Мектептің айналасына бейнебақылау камералары орнатылған. Алайда ондағы жазбалар жойылған.

Қазір Әділ сабаққа қатыспайды. Ол тоқсанды онлайн аяқтауы керек. Ахметов баланы басқа мектепке ауыстыруды жоспарлап отыр. Қазір баламен психолог жұмыс істеп жатыр. Баланың әкесінің айтуынша, одан ешқандай әсер жоқ. Ал директор тек бір рет кешірім сұраған. Кейін жағдайды шешуге тырыспаған да.

Әкесі баланы ауруханаға апарған, олар зорлау фактісін растады. Алайда Ахметов тергеу ісі тергеу барысын бәсеңдетеді деп есептейді. Арыз полицияға 21 сәуірде келіп түскен. Аталған факті бойынша ҚР Қылмыстық кодексінің 121-бабының 4-бөлігі «Сексуалдық сипаттағы зорлық-зомбылық әрекеттері» бойынша тергелуде.

«Жетінші сынып оқушыларының бірімен сөйлестік. Екіншісімен де кездесуіміз керек еді. Бірақ ұлым шаршады, жауап алу 8 сағатқа созылды. Сенбі күні сағат үште келуімізді өтінді, бірақ белгіленген уақытта ешкім келмеді, ғимарат жабық болып шықты. Басқа ешкім телефон соқпады. Мен тергеушіге өзім хабарластым, ол бос емеспін, қалаған жеріңізге шағым түсіріңіз деп жауап берді. Кейін бір хабарласып, шақыртып, тамырынан қан алып, босатып жіберді» дейді Ахметов.

Баланың әкесі бұл іске мектептің басқа оқушысының қатысы бар екенін алға тартты. Ол орта мектепте оқиды, қылмыстық жауапкершілікке тартылатын жасқа жеткен.

«Тергеу үшінші зорлаушыны жасырып жатыр. Өйткені, бұл екеуі 13-14 жаста, ал ол кісінің жасы әлдеқайда үлкен және жағдай басқаша бағаланады. Мен ол туралы іс басталғаннан кейін бір аптадан кейін ғана білдім. Ұлыма мұндайды айту қиын. Оны тек сау үлкен бала деп сипаттайды» деді Ахметов.

«Әр мұғалім – жақсы психолог» бола білген бірегей мектеп

1997 жылы доцент Бақытжан Нұрматова Мәриям мектебін ашты. Бастапқыда бұл оқу орталығы болған. Мектеп білім беру қызметтері нарығында 21 жыл ғана жұмыс істеп келеді. Бірақ электронды үкіметтің деректері бойынша мектеп алғаш рет 2006 жылы тіркелген.

Білім ошағының екінші құрылтайшысы Нұрматованың қызы Наиля Махамедова.

Жекеменшік мектеп мемлекеттік-жекеменшік әріптестік шарты бойынша жұмыс істейді және бірнеше рет 30 млн теңгенің тендерлерін ұтып алған. Ай сайынғы оқу ақысы 95 000 теңге, ата-аналар жол ақысына қосымша 15 000 төлейді.

Orda.kz тілшісі мектеп директорымен тілдесе алмады. Мекеменің есіктері құлыптаулы.

Түскі астан кейін мектеп жанына журналистер жиналды, бірақ директор сол күйі келмеді. Балаларын алып кетуге келген ата-аналарды мектепке артқы есіктен кіргізді.

Orda.kz тілшісі оқушылардың бірінің ағасымен тілдесті. Оның туысын ұстаздар сыныпта ұстап отырған, меңгеруші балаларды сыртқа шығармаған. Жас жігіт зорлау туралы ақпаратты БАҚ-тан оқығанын айтты. Жігіт ата-анасы баланы басқа мектепке ауыстыруды қарастырып жатқанын атап өтті.

Журналистер мектеп маңында екі сағаттай күтті. Бір уақытта журналистерге 1 «Б» сыныбының сынып жетекшісі шықты. Мұғалім журналистердің мектеп маңында жиналуы оның жұмысына кедергі келтіріп жатқанын айтты.

«Ол менің сыныбымда оқымайды. Бірақ барлығы үнемі оған шағымданатын. Ол аузына келгенін айтып, өзін тәртіпсіз ұстайтын. Әкесі қандай болса, баласы да сондай. Мына қыз (Дина Смаилова – ред.) өз басылымында бәрін бұрмалап жазыпты, мұның бәрі өтірік. Барлық тергеу амалдары аяқталған соң мектеп басшылығынан ресми түсініктеме аласыздар» деп түйіндеді мұғалім Наталья Канатовна.

Жауапты органдар Алматыға кетті

Оқиғаға Білім министрлігі жауап берді. ҚР Білім және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитетінің төрағасы Есенғазы Иманғалиев пен балалар құқығы жөніндегі штаттан тыс кеңесші Раиса Шер Алматыға ұшып кетті. Олар істің мән-жайын анықтайтын болады.

«Біз бұл жағдайды ерекше бақылауда ұстаймыз. Алдын алу шараларын жүргізу мақсатында аталған мектепте тексеру ұйымдастырамыз. Сондай-ақ оқушының отбасына барып, қажетті көмек, соның ішінде психологиялық көмек көрсетеміз. Сараптама нәтижесін күтуіміз керек. Құқық қорғау органдарымен байланыста боламыз» деді Иманғалиев.

Еске салсақ, дәл осындай оқиға былтыр Ақтөбеде де орын алған. Қалалық білім беру мәлімдемелерінің бірінің 9-сынып оқушылары мектеп әжетханасында бірінші сынып оқушысын зорлаған. Оқиға Әділ Ахметовтің оқиғасына ұқсас. Бала өзін жоғары сыныптың 4 оқушысы қорлағанын мойындаған. Мектеп директоры мен орынбасары жұмыстан шеттетілді, бірақ баланың оқиғасы қалай аяқталғаны әзірге белгісіз.

Сондай-ақ, 2018 жылы Оңтүстік Қазақстан (қазіргі Түркістан) облысындағы шағын Абай ауылының бірінші сынып оқушысының зорланғаны туралы хабар Қазақстанды дүр сілкіндірді.

Бұл сұмдық оқиға туралы алғаш рет жергілікті газет жазып, кейін ақпарат желіде тарады. Алғашында полицейлер зорлау фактісі расталмағанын айтты. Балаға қатысты жыныстық зорлық-зомбылық жасалғанын дәлелдеу үшін бірнеше ай қажет болды. Төрт күдіктінің тек біреуі ғана сот отырысында болды, себебі қылмыс жасаған кезде қалғандары 14-ке толмаған. 16 жастағы жасөспірім бірінші сынып оқушысын зорлағаны үшін жеті жылға бас бостандығынан айрылды.