Түркістанның бас жоспарында қандай түсініксіз тұстар бар
Неліктен ғасыр жобасы — Түркістан қаласының жаңаруы халықта наразылық тудырады?
Түркістанның даму жоспары – түркі халықтарының бесігі, көне көшпенділер қаласы-сәулетшілер мен тарихшылардың, қоғамшылдар мен қарапайым тұрғындардың сенбеушілгі мен наразылығын тудырады.
Біреулер қаланың тарихи келбеті мен бірегейлігін жоғалтады деп қорқады, ал басқалары онда тұру ыңғайлы болмайды деп ойлады. Халықта неге ондай ой қалыптасқанын Orda.kz тілшісі зерттеп көрді.
Бұған дейін тарихи-мәдени мұра Ғылыми-өндірістік орталығының директоры, ҚР еңбек сіңірген сәулетшісі Баян Тұяқбаева «киелі Түркістанда орын алып жатқан талан-таражға» наразылығын білдірген болатын. Таяуда Түркістанның болашағы туралы мәселені тағы да қаржыгер Расул Рысмамбетов көтерді.
Сегодня в офисе в перерыве случайно увидел генплан развития Туркестана подписанный в ноябре 2020....
Опубликовано Rassul Rysmambetov Четверг, 25 марта 2021 г.
Ол тарихи қаланы биік ғимараттарға толтыру Яссауи кесенесінің көрінісін бүлдіруі мүмкін екенін атап өтті. Сондай-ақ, «Жібек жолы» форматы бойынша мультимодальдық көліктік-логистикалық орталықтың іске қосылуы да назарын аударды.
Облыс орталығы Түркістанға ауысқаннан бері үшінші жыл өтті. Алғашқы екі жылда қаланың дамуына 400 млрд теңге инвестицияланды.
Сәулетші, урбанист және аумақты дамыту жөніндегі маман Жанна Спунер бас жоспарда ең бастысы оны зерттеулердің жоқтығы алаңдатады дейді. Оның пікірінше, жоспар асығыс жасалған және Түркістан Нұр-Сұлтанның қателігін қайталауы – адамдар үшін емес, машиналар үшін қолайлы қалаға айналуы мүмкін.
— Қандай зерттеулер жүргізілгені белгісіз. Климаттық жағдайлар ескерілмеген сияқты. Мысалы, Ташкенттің қателігі — олар махаллаларды жойды, ал Баку Тарихи «қара қаланы» сақтап қалды. Бразилияда олар сондай – ақ қараңғы жерлерді тастап, туристік тартымды орынға айналды. Сонымен қатар, Түркістанның көптеген жерлері тарихи орындар, сондықтан көптеген жерлерге құрылыс салу мүмкін емес, өйткені онда әлі қазба жұмыстары жүргізілген жоқ.
Спунер зерттеулерге сәйкес құрылыстың ең ыңғайлы түрі кварталдық екенін атап өтті. Сарапшының айтуынша, Түркістанды дамытудың бас жоспарында біз көшелердің шетіне орналастырылған тоғыз қабатты үйлерді көріп отырмыз. Ал бұл желдеткіштер мен жеделсатыларға арналған қосымша энергия шығындары.
— Ландшафттық дизайнға келетін болсақ, менің ойымша, Түркістанға өсімдіктерге өрмелеу үшін перголалар - сарайлар керек. Бас жоспарға сәйкес, жазда күн астында жүретін ашық жерлер көп болады. Перголадағы өсімдіктер тез өседі, көп суды қажет етпейді және көлеңке түсіреді. Ағаштарға көп су қажет. Қазақстанда 10 жылда су қорының 40% -ы жоғалады. Ел шөлейттенуден зардап шегеді, Түркістан да осыған бет бұруда. Қала «Венеция» каналдары сияқты ессіз жобалар жасағысы келеді, бірақ біреу судың қанша буланатынын ойлап көрді ме? Су айнасы неғұрлым үлкен болса, булану көлемі соғұрлым көп болады.
Жанна Спунер Түркістанда орта ғасыр үлгісіндегі сәулет емес, заманауи, экологиялық таза сәулет болуы керек деп санайды.
—Ұлттық кодты ұрлау тілінде емес, өнер мен түсіну арқылы жанама түрде білдіру керек. Менің ойымша, Түркістандағы жаппай биік тұрғын үй пайдасыз, ол геттоға әкеледі. Жер көп болған кезде, биікке үй салудын не керегі бар? Мұнара түріндегі бірнеше ғимараттарды ғана қоюға болады. Түркістанда халық саны тым аз. Бұл тіпті миллион халқы бар қала емес.
Бір қызығы, бас жоспарға сәйкес, Түркістан халқы 2035 жылға қарай 165 – тен 350 мың адамға дейін, ал 2050 жылға қарай 500 мың адамға дейін өспек. «Түркістан халқы санының болжамы БҰҰ халықаралық стандартына сәйкес демографиялық болжау әдісімен орындалғанымен», соңғы уақытта Халық орта есеппен екі мыңға өсетінін ескере отырып, неге мұндай өсу қарқыны болатыны түсініксіз.
— Мен әрқашан дамуды қолдаймын. Бірақ ол сауатты, ғасырлар бойы жоспарланған болуы керек. Түркістан – көне қалалардың бірі, біз оған ерекше назар аударып, оны ерекше қорғауымыз керек, – дейді Жанна Спунер.
Айта кетейік, Түркі халықтарының бесігі деп аталатын Түркістан соңғы жылдары туристер мен қажыларды ғана емес, әсерлі инвестицияларды да өзіне тартып келеді. Билік қалаға да үлкен мән береді. 2018 жылы Президент Жарлығымен ол облыс орталығы мәртебесін алды. Нұрсұлтан Назарбаев сұхбатында кезінде Түркістан астананы көшіру үшін кандидат қалалардың бірі болғанын айтқан.
Авторы: Анна Даниловская
Аударған: Мұхит Тұрсынәлі
Жаңалықтар
- Жеке пайдалануға арналған тауарларды шетелден әкелу ережелерін МКК нақтылады
- Министр Аида Балаева Сөз бостандығын қорғау қорының президентімен фейктердің таралуын талқылады
- Қазақстанда әйелдердің уақытын неге жұмсайтынын есептеді
- Зағамбар ауылында кәмелетке толмаған қызды зорлау ісі бойынша полиция мәлімдеме жасады
- Қазақстандық балалар ауаның сапасын өлшей бастады
- Қазнетте әйелге қатысты зорлық-зомбылық түсірілімі пайда болды
- Ереван Тоқаевтың Бакумен бейбіт келіссөздер жүргізу туралы ұсынысын қарастырып жатыр
- Алаяқтыққа күдікті Ресейден экстрадицияланған
- Қазақстан мен Франция әуе апатын тергеу саласында ынтымақтасады
- Алматыдағы адам өліміне әкелген автобус апаты: сотталушы сотта көзіне жас алды
- «Болашақ ойындары» 2026 жылға шегерілді
- Грекиядан екінші дүниежүзілік соғысы кезіндегі бомбалар табылды
- Ақтөбеде үлескерлерді 2,5 млрд теңге алдап кетті
- ҰҚТ құрды деген айыппен полицейлер мен халыққа қызмет көрсету орталығының қызметкерлері сотталды
- Қызыл кітапқа енген итбалықтар Каспий теңізінде қырылып жатыр
- Қазақстанда газ өндіру 60 миллиард текше метрге дейін ұлғайтылмақ
- Қырғызстанда министрлерге тойға баруға тыйым салынды
- Шымкентте жалған полицейлер ұсталды
- Шымкентте есірткі сатушыдан 3,5 келі мефедрон табылды
- Маңғыстауда қатарластары 8 жасар мектеп оқушысын ұрып-соқты