Қазақ мұрасын сақтаған неміс ғалымы Герольд Бельгердің 90 жылдығы

cover Фото: Akorda.kz

Қазақстанның көрнекті мәдениет қайраткері, Президенттің бейбітшілік және рухани келісім сыйлығының лауреаты Герольд Бельгерге 28 қазанда 90 жасқа келер еді, деп хабарлайды Orda.kz.

Герольд Карлович Бельгер 1934 жылы 28 қазанда Энгельс қаласында (қазіргі Ресейдің Саратов облысы) дүниеге келген. 30 қазан күні оның өмірі мен шығармашылығына арналған дөңгелек үстел өтті.


Алматыда көрнекті мәдениет қайраткерінің есімі мәңгі есте қалу үшін көп жерге берілді. 2021 жылы Жамбыл мен Уәлиханов көшелерінің қиылысында Герольд Бельгерге ескерткіш орнатылды. Әдебиеттанушының бейнесі салынған пошта маркасы шығарылып, оның құрметіне кітапхана атау берілді, шығармалары қайта басылып шығарылып жатыр. Осынау қазақтың руханиятына қызмет еткен жан туралы ғалымдар талай естелік жазды.

1941 жылы, жеті жасында оның отбасын басқа да Еділ немістері секілді Қазақ КСР-іне депортациялады.

Герольд Бельгер ауылда өсіп, қазақ тілін жетік меңгерді.

Қазақ, орыс және неміс тілдерін еркін меңгерген Герольд Бельгер ұзақ өмірінде қазақ әдебиеті классиктерінің шығармаларын аударды. Герольд Бельгер 53 кітаптың авторы. Қазақ әдебиетінің Бейімбет Майлин, Ғабит Мүсірепов, Әбдіжәміл Нұрпейісов секілді классиктерінің шығармаларын орыс тіліне аударды.

Еңбектерінде ол Абайдың сан қырлы шығармашылық дарынына, ақындық құдіретіне, жаңашыл дәстүріне шолу жасады. И. В. Гете мен А. Құнанбаев шығармалары үндестігінің филос., эстетик., этик., психол. заңдылықтарын талдады. Гетенің «Жолаушының түнгі жыры» шығармасы негізінде туындаған М. Ю. Лермонтовтың «Тау шыңдары» мен Абайдың «Қараңғы түнде тау қалғып» өлеңдеріндегі поэтикалық рухани бірлігін, әлеуметтік ой толғауындағы жақындық пен тамырластықтың түп төркінін ашып көрсетті. Абай өлеңдерінің орыс тіліне аударылуындағы жай-күйіне, ақынның кемел ойы мен көркем теңеулерін тәржімелеудегі кемшіліктерге, текстолгиялық ала-құлалықтарға, жаңсақ жазылған сөздерге тоқталды. Б.Майлин, Х.Есенжанов, Ә.Нүрпейісов, Ә.Кекілбаев, Д.Досжанов, т.б. қазақ жазушыларының бірқатар шығармаларын қазақшалан орыс тіліне, А.Раймген, Э.Кончак, Н.Ваккер, т.б. неміс жазушыларының жекелеген туындыларын неміс тілінен орысшаға аударды. Жиырмадай жинақтың қүрастырушысы және жекелеген әңгіме, мақалалары енген 25-тей жинақтары бар.

Герольд Бельгер этникалық немістердің тағдыры туралы көп жазып, ой толғады. Қазақ халқының руханиятына өлшеусіз үлес қосты.

«Мен жеті жасымнан бері Қазақстанда тұрамын және өзімді осы жердің байырғы тұрғынымын деп санаймын. Менің бүкіл өмірім, шығармашылығым, ойым, ісім, үмітім Қазақстанмен тығыз байланысты. Мен оған ешқашан опасыздық жасаған жоқпын және бұдан былай да өзгермейтініне сенемін. Есіл өзені, жағасындағы тоғайлар, қайың тоғайы, жусанды дала, кең жазық, боранды әрі  жаңбырлы Солтүстік Қазақстанның табиғаты мен үшін нағыз туған өлкеге айналды. Олар менің санама, жан-дүниеме сіңді», – деді ол бір сұхбатында.

Герольд Бельгер 2015 жылы Алматы қаласында қайтыс болды.

Ал биыл 14 маусымда тағы бір белгілі қазақстандық қоғам қайраткері Мұрат Әуезов өмірден өтті.

Жаңалықтар

барлық жаңалықтар