Алтынбек Сәрсенбаевтың қайтыс болғанына 15 жыл

Бүгін саяси және қоғам қайраткерінің көз жұмғанына тура 15 жыл толды, өкінішке қарай оның өліміне қатысты қылмыстық іс әлі де ашылмай келеді.

Оппозиция жетекшісі Алтынбек Сәрсенбайұлы, оның көмекшісі Бауыржан Байбосын және жүргізуші Василий Журавлев 2006 жылы 11 ақпан күні кешке ұрланған. Кейін олардың денелері 13 ақпанда Алматы маңындағы тау баурайынан табылды. Үшеуінің де арт жағынан және бастарына оқ атылған.  

ҚР Парламенті Сенатының Аппарат басшысы Ержан Өтембаев, экс-полицей Рустам Ибрагимов және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің «Арыстан» арнайы бөлімінің бірнеше офицері тапсырыспен кісі өлтірді деп айыпталды.

2006 жылы 2 наурызда Сенат отырысында Президент Нұрсұлтан Назарбаев Ержан Өтембаев оппозициялық саясаткер Алтынбек Сәрсенбайұлын өлтіруге тапсырыс берді деп мәлімдеді. Оның себебі – көзқарастар алшақтығы мен жеке бас жақтырмаушылығы.

Сот экс-полицей Рустам Ибрагимовты үш адамның өліміне кінәлі деп танып, оны өмір бойына бас бостандығынан айыруға үкім шығарды. Өтембаев кісі өлтіруге тапсырыс беруші деп танылды, ол 20 жылға бас бостандығынан айрылды. Ал «Арыстанның» басқа қызметкерлері әртүрлі мерзімге сотталды. Олар бүгінде жазасын өтеп үлгерген.

Кейін сот Ержан Өтембаевтың ісін қайта қарап, оның мерзімін 13 жылға қысқартты. Ол 2014 жылдың қараша айында барлық саяси әрекеттерден бас тартып, босатылды. 2018 жылдың маусым айында жүрек талмасынан қайтыс болды.

Алтынбек Сәрсенбайұлы 1993 жылы Қазақстанның баспасөз және бұқаралық коммуникация министрі болып тағайындалды. Ол кезде жасы 31-де еді. Содан кейін ол Ақпарат және қоғамдық келісім министрі, Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрі болып қызмет атқарды.

2001 жылдың мамырынан бастап Қазақстан Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы, ал 2002 жылдың ақпанынан 2003 жылдың қарашасына дейін Қазақстанның Ресейдегі елшісі болды.

https://youtu.be/DRMmDCoiS5E

2003 жылдың соңында Мәскеудегі қызметінен кеткеннен кейін Алтынбек Сәрсенбайұлы Қазақстанға оралып, оппозицияға өтіп, «Ақ жол» партиясымен ынтымақтастықты бастады. Сонда ол азаматтық бостандық, әділеттілік пен теңдікті сақтамасақ, елдің болашағы болмайды деп айтқан.

«Біз журналистер мен БАҚ-ты жала жапқаны үшін қылмыстық қудалауды алып тастауды ұсынамыз. Журналист қателік жіберсе де, өз міндеттерін атқару барысында қылмыскерге айналмауы керек. Барлық адамдар, соның ішінде үлкен көшбасшылар мен журналистер қателеседі», - деді Алтынбек Сәрсенбаев 2004 жылы Ақпарат министрі ретінде.

Бір қызығы, Сәрсенбаевтың «журналист өзінің қызметтік міндеттерін атқару кезінде қылмыскер болмауы керек» деген бұл ұсынысы тура 16 жылдан кейін, президент Тоқаев жала жабу барысында қылмыстық жазадан босату туралы заңға қол қойған кезде жүзеге асырылады.

Өзінің еңбек жолын журналист және редактор болып бастаған Сәрсенбаев 30 жасында тәуелсіз Қазақстан тарихындағы ең жас министр болды, ол баспасөз және бұқаралық ақпарат құралдарын басқарды. 11 жылдан кейін Сәрсенбаев екінші рет ақпарат бөлімінің бастығы болды.

Рахат Әлиев өзінің «Қайын ата» деген танымал кітабында Алтынбек Сәрсенбаевты өлтіруге тапсырыс бергендерді елдің жоғарғы басшылығынан іздеу керек дегенді алға тартты.

Ал бұрынғы оппозиционер Жармахан Тұяқбай саясаткер қайтыс болғаннан кейін:

«Сәрсенбаевтың өмірінің осылай аяқталуына жеке, тұрмыстық немесе іскери себептер болмады. Бұл таза саяси тапсырыс екеніне сенімдіміз және кім бұйырса, сол ең ауыр жауапкершілікті көтеруі керек! Бұл біздің елімізде бүгінде тамыр жайған саяси режимнің нәтижесі деп білеміз. Егер жақын арада билік бұл қылмысты ашпаса, бұл әрекет билік кінәлі дегенді білдіреді. Мұның өзі онымен байланысты! Бүгін біз нақты кім кісі өлтіргенін айта алмаймыз, бірақ болжай аламыз. Конституциямызға кепілдік берген, азаматтарымыздың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етудің кепілгері болған президентіміз қайда? Біз президенттің өз халқына тезірек есеп беруін талап етеміз».

Евгений Жовтис 2016 жылы «Азаттыққа» берген сұхбатында Сәрсенбаев Қазақстандағы жаңа қозғалыстың идеологы, демократиялық оппозицияның жетекшісі, сонымен қатар демократиялық мұраттар үшін күресуші болған деп мәлімдеді. Сәрсенбаев алдыңғы қатарда бола отырып, Жовтистің пікірінше, бұрынғы Кеңес Одағынан шыққан және демократия ұрандарының атын жамылып билікке келген ескі күштермен күресте құлады.

«Қазір біздің ел он жыл бұрынғы демократиядан да алыстап кетті»

ЕВГЕНИЙ ЖОВТИС

«Әділ сөз» баспасөзді қорғау ұйымының жетекшісі Тамара Калеева Алтынбек Сәрсенбаев мәдениет және ақпарат министрі болып тұрғанда БАҚ еркіндігін кеңейтуге тырысқанын айтты. Ол Қазақстан тарихындағы келесі кезеңді сөз бостандығына жасалған тұрақты шабуыл деген ойда.