Сыртқы зақымдану мен жарылыстар: Ақтау маңына ұшақтың құлауына не себеп болды?

Azerbaijan Airlines әуекомпаниясының Embraer-190 ұшағының Ақтау маңында апатқа ұшырауына қатыстыкөптеген сұрақтар туындады. Алдын ала есеп беру кезінде негізгі сұрақтарға жауап табылмады: ұшақтың құлауының себебі неде? Orda.kz тергеу жүргізуші ведомство жариялаған құжаттарды авиа сарапшы Серік Мұхтыбаевпен талқылады.
Естеріңізге сала кетейік, Қазақстан көлік министрлігі 2024 жылғы 25 желтоқсанда Ақтау маңында болған AZAL (Azerbaijan Airlines) әуекомпаниясының Embraer 190 ұшағының апатқа ұшырағаны туралы алдын ала есебін ұсынды. Апатта 38 адам қаза тауып, тағы 27 адам жарақат алды.
Қара жәшіктердің жазбалары бірқатар төтенше жағдайларды тіркеген. Ұшу барысында экипаж кабинаның қысымы төмендеп, қауіп туғаны, салонда екі орындық жарылып, жолаушылар есінен танып қалғаны туралы хабарлаған. Сондай-ақ, кеме аэрондары мен биіктікті басқарудағы қиындықтар туралы айтқан.
Апат алдында ұшақ дұрыс ұшпай, ұшқыштар оны қалыпты жағдайға келтіруге тырысқанымен, жүйелер істен шыққан. 1800 фут биіктікте жерге қауіпті жақындау туралы TERRAIN TERRAIN PULL UP дабылды ескерту жасаған. Экипаждың жылдамдықты төмендетуге және қонуға дайындалуға тырысқанына қарамастан, сағат 06:27:58-де лайнер құлап, өртеніп кетті.
Алдын ала мәліметтер бойынша, ұшақтың фюзеляжы, артқы жағындағы тұрақтандырғыш, қанаттары мен қозғалтқыш бірнеше рет зақымданған. Сарапшылар сыртқы әсердің нұсқасын қарастырған кезде лайнердің қаңқасынан сот сараптамасы жіберген бөгде нысандарды тапқан.
Авиа сарапшы Серік Мұхтыбаев Ақтаудағы Azerbaijan Airlines әуекомпаниясының Embraer-190 ұшағының апатқа ұшырағаны туралы алдын ала есебіне пікір білдірді. Ұшақтың фюзеляжының ішінен елеулі зақым келтірген бөгде заттар табылғаны анықталған.
«Сынықтардың қандай құрылғыға тиесілі екенін криминалистер анықтауы керек. Олар бұл заттардың ұшаққа қайдан келгенін, қандай жылдамдықпен ұшқанын және қандай зақым келтіргенін анықтайды. Бұл осындай тергеулермен айналысатын арнайы органдардың міндеті», - деп түсіндірді сарапшы.
Ол құстар соғылды деген нұсқаны жоққа шығарды, экипаж бастапқыда осындай сценарийді ұсынған болуы мүмкін, өйткені азаматтық авиацияда мұндай жағдайлар жиі кездеседі. Алайда соққының салдары әлдеқайда қаттырақ болған.
«Оттегі маскаларының түсуі, сондай-ақ бортсеріктердің ұшақтың артқы бөлігіндегі зақымдалған орындықтар туралы есептері көрсеткендей, қысымның төмендеуінен кейін ұшақтың үлкен сыртқы әсерге ұшырағаны анық. Сондықтан басқару жүйесі істен шыққан», - деді сарапшы.
Мұхтыбаев ұсынылған есеп алдын ала сипатта екенін және әлі де оқиғаның толық көрінісін бермейтінін атап өтті. Соңғы қорытындылар үшін қара жәшіктердің деректерін, экипаждың диспетчерлермен келіссөздерін, сондай-ақ ұшақтың барлық жүйелерінің техникалық параметрлерін егжей-тегжейлі талдау қажет.
«Оқиғалардың хронологиясын анықтау маңызды: не болды, кабинада және жердегі қызметтермен қандай келіссөздер болды. Бұл деректер соңғы есепте ұсынылуы мүмкін», - деп атап өтті сарапшы.
Оның айтуынша, тергеу апаттың себептерін анықтап қана қоймай, болашақта мұндай жағдайлардың алдын алу үшін ұсыныстар әзірлеуге бағытталған.
«Қазіргі уақытта есепте уақыт кестесі, экипаж келіссөздерінің ішінара транскрипциясы, жердегі қызметтердің деректері, апат болған жердің фотосуреттері және ұшақтың зақымдануы көрсетілген. Соңғы тұжырымдар барлық тараптармен келісілгеннен кейін жасалады. Осыдан кейін құзыретті органдар келтірілген зиянның дәрежесін және ықтимал кінәлілерді анықтайды. Мұны басқа құрылымдар шешуі мүмкін, бірақ комиссияның қорытындысы маңызды болып қала береді», - деп қорытындылады Мұхтыбаев.
Ілгеріде Orda.kz журналисімен сөйлескенде ол экипаж ауа-райы мен жанармай қорын ескере отырып, қосалқы аэродромдарды алдын-ала жоспарлап қоятынын айтқан болатын. Бұл жағдайда ұшақ тұманға байланысты Грозныйға, содан кейін Махачкалаға қона алмады, содан кейін командир Ақтауға бару туралы шешім қабылдаған. Бұл стандартты тәжірибе.
Мұхтыбаев апат алдындағы тұрақсыз ұшу туралы сұраққа жауап бере отырып, ұшқыштар ұшақты тұрақтандыруға және оны жолаққа бұруға тырысқан болуы мүмкін, бірақ ұшақ жылдам айналғанда соқтығысуы мүмкін деп түсіндірді.
Каспий теңізінің үстінен ұшуға келетін болсақ, сарапшы суға қону ең қиын маневрлердің бірі екенін атап өтті. 2009 жылы Гудзон өзеніне қону оқиғасы-бұл ұшқыштың шеберлігінің арқасында ғана мүмкін болған.
«Ұшқыштар камикадзе емес-олар бірінші кезекте өздерін және жолаушыларды құтқарады. Мүмкін, декодтау арқылы түсінікті болатын шығар. Бірақ, менің ойымша, олар ұшақты мүмкіндігінше қауіпсіз қондыру үшін қолдан келгеннің бәрін жасады. Алайда, бәрі басқаша болды», - деп пайымдайды сарапшы.
Жаңалықтар
- Президент бокстан Әлем кубогының жеңімпаздарын құттықтады
- Илон Маск АҚШ-та жаңа саяси партия құрды
- Назым Қызайбай ел қоржынына әлем кубогының алғашқы алтынын салды
- АҚШ-тағы су тасқыны: Тоқаев Трампқа көңіл айтты
- Аятолла Хаменеи соғыстан кейін алғаш рет көпшілік алдына шықты
- Тоқаев қазақстандықтарды Астана күнімен құттықтады
- «Нұр-Атам құдайым»: Нұрсұлтан Назарбаев шексіз билік иесіне қалай айналды?
- 12 қазақстандық боксшы Астанадағы Бокстан Әлем кубогының финалында бақ сынайды
- Израильдің соққысынан бір тәулікте 78 адам қаза тапты
- Қайрат Қожамжаровтың тобы: Бұрынғы арнайы прокурор Олеся Кексель ұсталды
- Қасым-Жомарт Тоқаев Нұрсұлтан Назарбаевты мерейтойымен құттықтады
- «Лас жүйеге мойынсұнбаймыз»: Түркияда үш қаланың әкімі ұсталды
- Астанадағы LRT: Мәжіліс депутаттары жаңа пойыздарды сынап көрді
- Режиссер Сламбек Тәуекел дүниеден озды
- Сағындық Тоғамбай Астанадағы Әлем кубогының қола жүлдегері атанды
- Алаяқтардың айласы: Ардагер журналист Кәкен Қамзин үйінен айырылып қалуы мүмкін
- Трамп салық және шығындар туралы заң жобасына қол қойды
- Павлодарда таң атпай алапат өрт шықты
- Атырау облысында тағы да бір ұшқышсыз ұшатын құрылғы құлады
- Ұлт рухының айнасы: Қазақстан академиялық тарихының алғашқы томы қаралды