Меркі тұрғындары Хан Кененің ескерткішін бұзбақшы

Өңірде үш жыл бұрын оның ұрпақтары орнатқан Кенесары хан ескерткішінің айналасында дау туындады. Жергілікті тұрғындар ескерткішті бұзуды талап етеді, өйткені олар оны «тұрпайы» деп санайды.

Бұл туралы Orda.kz Алматы телеарнасына сілтеме жасап хабарлады.

Бұл - Меркі өңірінде Кенесары ханға орнатылған аймақтағы жалғыз екі метрлік ескерткіш. Ол Батыс Еуропа - Батыс Қытай автомобиль дәлізінің бойында орналасқан.

Тарихи тұлғаны мәңгілік ету бастамасы ханның жетінші ұрпағына тиесілі. Ескерткіш өз қаражатына тұрғызылды, патша адамның ұрпақтары ешкімнен кеңес сұрамаған.

– Қазақ хандығы Жамбыл облысының аумағында құрылып, тарады. Мұнда өз жеріміз бар, оны өз қаражатымызға салуды шештік. Мен және бізге жер бөлген адам – Кенесарының ұрпағымыз, - деді Кенесары ханның жетінші ұрпағы Аманбай Бексұлтанов.

Аманбайдың айтуынша, осыдан үш жыл бұрын жергілікті әкімдік ескерткіш тұрғызуға жер бөлуден бас тартқан. Кейінірек кәсіпкер игі бастамаға құлақ асып, 10 сотық жерді сыйға берген. Олар бұл істеріне еш өкінбейді. Олардың ойынша бұл – құрмет. Алайда, жергілікті тұрғындар басқаша пікірде. Олар ескерткішті бұзуды талап етіп жатыр.

– Кенесары қырғыз жерінде қайтыс болды. Мен бұл ескерткіш туристер үшін де, мұнда Қырғызстаннан келе алатын көршілеріміз үшін де мазақ деп санаймын, - деді Меркі ауданының тұрғыны Жалғас Орынбасар.

Жергілікті әкімшілік болса, үш жыл бойы демеушілер есебінен хан ұрпағын бұзып, жаңа ескерткіш орнатуға көндірдік деп мәлімдеді.

– Мен бюджеттен ақша бөлінбейтінін бірден айтқым келеді. Біз бұл мәселені республикалық ономастикалық комиссияның отырысында қарастыруды ұсындық. Оң қорытынды шыққан жағдайда, ескерткіштің құрылысы бойынша одан әрі жұмыс жүргізілетін болады, - деді Меркі ауданы әкімінің орынбасары Берік Бегалиев.

Егер ескерткішті әлі бұзу керек болса, онда жаңасы орнатылатыны сөзсіз, дейді хан ұрпақтары. Олар бұл іске белсенді қатысуға бел буып, бәріне дайын отыр.

Хан Кененің бас сүйегі

2021 жылы сәуірде олардың Хан Кенесарының бас сүйегін бір ай ішінде Қазақстанға қайтаруға уәде бергендері белгілі болды.

Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының директоры, профессор Зиябек Кабулдинов оның ұлы хан Кенесарының бас сүйегін қайтару жөніндегі комиссияның құрамына кіргендігін айтты. Алайда, екі сағаттан кейін Кабулдинов Facebook-те Ресей Мәдениет министрлігінің шақыруы туралы хабарлаған жазбасын өшірді.

Хан Кенесарының бас сүйегінің туған жеріне оралуы туралы әңгімелер бірнеше рет көтерілді. Қазақстандық ғалымдар мен философтар бірнеше рет Ресейдің Мәдениет министрлігіне, тіпті Президент Путинге сауалдар жолдады.

2016 жылы сол кездегі премьер-министр Кәрім Мәсімов өзінің ресейлік әріптесі Дмитрий Медведевпен кездесуінде Кенесары ханның ғана емес, Кейкі батырдың да бас сүйегінің оралуы туралы мәселелер көтерді. Рас, осыдан кейін жоғары деңгейде бұл мәселеде ешқандай ілгерілеу туралы ресми жаңалықтар болған жоқ.